زبانزدهای پارسی

مجموعه ی کاملی از زبانزدهای رایج در زبان پارسی

ش - ص - ض - ط - ظ - ع - غ - ف - ق - ک - گ - ل - م - ن - و - ه - ی

«« ش »» ▲

«شاگرد اتوکشم، سرد میارم حرفه، گرم میارم حرفه.»
«شاه خانم می‌زاد، ماه خانم درد می‌کشه.»
«شاه می‌بخشه شیخ علیخان نمی‌بخشه.»
«شاه می‌بخشه ولی شاه قلی نمی‌بخشه.»
«شاهنامه آخرش خوشه.»
«شب دراز است و قلندر بیدار.»
«شب سمور گذشت و لب تنور گذشت.»
«شب عید است و یار از من چغندر پخته می‌خواهد// گمانش می‌رسد من گنج قارون زیر سر دارم»
«شبهای چهارشنبه هم غش می‌کنه.»
«شپش توی جیبش سه قاب بازی می‌کنه.»
«شپش توی جیبش منیژه خانومه.»
«شتر اگر مرده هم باشد پوستش بار خره.»
«شتر با بارش گم می‌شه.»
«شتر بزرگه زحمتش هم بزرگه.»
«شتر پیر شد و شاشیدن نیاموخت.»
«شتر خوابیده‌اش هم بلندتر از خر ایستاده‌است.»
«شتر در خواب بیند پنبه دانه// گهی لف لف خورد گه دانه‌دانه»
«شتر دیدی ندیدی.»
«شتر را چه به علاقه‌بندی؟»
«شتر را گفتند: چرا شاشت از پسه؟ گفت: چه‌چیزم مثل همه‌کسه.»
«شتر را گفتند: چرا گردنت کجه؟ گفت: کجام راسته.»
«شتر را گفتند: چکاره‌ای؟ گفت: علاقه‌بندم. گفتند: از دست و پنجه نرم و نازکت پیداست.»
«شتر را گم کرده پی افسارش می‌گرده.»
«شتر سواری دولا دولا نمی‌شه.»
«شتر که نواله می‌خواد گردن دراز می‌کنه.»
«شتر کجاش خوبه که لبش بده؟»
«شتر گاو پلنگ.»
«شتر مرد و حاجی خلاص.»
«شترمرغ را گفتند: بار بردار. گفت: من مرغم. گفتند: پرواز کن. گفت: من شترم.»
«شتر با پیغام آب نمی‌خورد»
«شراب مفت را قاضی هم می‌خوره.»
«شریک اگر خوب بود خدا هم شریک می‌گرفت.»
«شریک دزد و رفیق قافله.»
«شست پات توی چشمت نره.»
«شش‌ماهه به دنیا اومده.»
«شعر چرا می‌گی که توی قافیه‌اش بمونی؟»
«شغال بیشه مازندران را// نگیرد جز سگ مازندرانی»
«شغال، پوزش به انگور نمی‌رسه می‌گه ترشه.»
«شغال ترسو انگور خوب نمی‌خوره.»
«شغال که از باغ قهر کنه منفعت باغبونه.»
«شغالی که مرغ می‌گیره بیخ گوشش زرده.»
«شکمت گوشت نو بالا آورده.»
«شکم گشنه، گوز فندقی.»
«شلوار نداره، بند شلوارش را می‌بنده.»
«شمر جلودارش نمی‌شه.»
«شمشیر همان شمشیره, بازو همان بازو نیست.»
«شنا بلد نیست زیر آبی هم می‌ره.»
«شنونده باید عاقل باشه.»
«شنیدی که زن آبستن گل می‌خوره اما نمی‌دونی چه گلی.»
«شوهر کردم وسمه کنم نه وصله کنم.»
«شوهر برود کاروانسرا، نونش بیاد حرمسرا.»
«شوهرم شغال باشد، نونم در تغار باشد.»
«شیر بی‌یال و اشکم که دید// اینچنین شیری خدا هم نافرید» مولوی

«« ض »» ▲

«صابونش به جامه ما خورده.»
«صبر کوتاه خدا سی ساله.»
«صداش صبح در میاد.»
«صد پتک زرگر، یک پتک آهنگر.»
«صد تا گنجشک با زاق و زوقش نیم منه.»
«صد تا چاقو بسازه، یکیش دسته نداره.»
«صد تومن میدم که بچه‌ام یکشب بیرون نخوابه وقتی خوابید، چه یک‌شب چه هزار شب.»
«صد رحمت به کفن دزد اولی.»
«صد سال گدائی می‌کنه هنوز شب جمعه را نمی‌دونه.»
«صد سر را کلاه است و صد کور را عصا.»
«صد من پرقو یک مشت نیست.»
«صد من گوشت شکار به یک چس تازی نمی‌ارزه.»
«صد موش را یک گربه کافیه.»
«صفراش به یک لیمو می‌شکنه.»
«صنار جیگرک سفره قلمکار نمی‌خواد.»
«صنار می‌گیرم سگ اخته می‌کنم، یه عباسی می‌دم غسل می‌کنم.»

متن ضخیم

«« ض »» ▲

«ضرب خورده جراحه.»
«ضرر را از هر جا جلوشو بگیری منفعته.»
«ضامن روزی بود روزی‌رسان.»
«ضرر به موقع بهتر از منفعت بی‌موقعه.»
«ضرر کارکن، کار نکردنه.»

«« ط »» ▲

«طاس اگر نیک نشیند همه کس نراد است.»
«طالع اگر اری برو دمر بخواب.»
«طاووس را به نقش و نگاری که هست خلق// تحسین کنند و او خجل از پای زشت خویش» سعدی
«طبل تو خالیست.»
«طبیب بی‌مروت، خلق را رنجور می‌خواهد.»
«طشت طلا رو سرت بگیر و برو.»
«طعمه هر مرغکی انجیر نیست.»
«طلا که پاکه چه منتش به خاکه»
«طمع آرد به مردان رنگ زردی// طمع را سر ببر، گرمردِ مردی» - ناصرخسرو
«طمع آرد به روی مرد زردی// که لعنتهای رکنی بر طمع باد» - انوری
«طمع آرد به مردان رنگ‌زردی.»
«طمع پیشه را رنگ و رو زرده.»
«طمع، چاه اشتباه است.»
«طمع چون دوچندان شود//صاحب کرم پشیمان شود»
«طمع را نباید که چندان کنی// که صاحب کرم را پشیمان کنی»
«طمع زیاد مایه جونم‌مرگی (جوانمرگی) است.»
«طمعش از کرم مرتضی‌علی بیشتره.»

«« ظ »» ▲

«ظالم پای دیوار خودشو می‌کنه.»
«ظالم دست کوتاه.»
«ظالم همیشه خانه خرابه.»
«ظاهرش چون گور کافر پر حلل// باطنش قهر خدا عزوجل» مولوی

«« ع »» ▲

«عاشقان را همه گر آب برد// خوبرویان همه را خواب برد» - ایرج‌میرزا
«عاشق بی‌پول باید شبدر بچینه.»
«عاشقم پول ندارم کوزه بده آب بیارم.»
«عاشقی سوزی داره، سی و سه پنج روزی داره.»
«عاشقی پیداست از زاری دل// نیست بیماری چو بیماری دل» مولوی
«عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد.» حافظ
«عاشقی کار سری نیست که بر بالین است» سعدی
«عاقبت جوینده یابنده بود.» مولوی
«عاقبت گرگ‌زاده گرگ شود// گرچه با آدمی بزرگ شود» سعدی
«عاقل به کنار آب تا پل می‌جست// دیوانه پابرهنه از آب گذشت»
«عاقل گوشت می‌خوره، بی‌عقل بادمجان.»
«عالم بی‌عمل، زنبور بی‌عسله.»
«عالم شدن چه آسون آدم شدن چه مشکل.»
«عالم ناپرهیزکار، کوریست مشعله‌دار.»
«عالمی را یک سخن ویران کند.»
«عبادت بجز خدمت خلق نیست// به تسبیح و سجاده و دلق نیست» سعدی
«عجب کشکی سابیدیم که همش دوغ پتی بود.»
«عجله، کار شیطونه.»
«عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد.»
«عذر بدتر از گناه.»
«عروس بی‌جهاز، روزه بی‌نماز، دعای بی‌نیاز، قورمه بی‌پیاز.»
«عروس تعریفی عاقبت شلخته درآمد.»
«عروس که به ما رسید شب کوتاه شد.»
«عروس میاد وسمه بکشه نه وصله بکنه.»
«عروس نمی‌تونست برقصه می‌گفت:سی دی مو نیاوردم.»
«عروس را که مادرش تعریف کنه برای آقادائیش خوبه.»
«عروس که مادر شوهر نداره، اهل محل مادرشوهرشند.»
«عزیز کرده خدا را نمی‌شه ذلیل کرد.»
«عزیز پدر و مادر.»
«عسس بیا منو بگیر.»
«عسل در باغ هست و غوره هم هست.»
«عسل نیستی که انگشتت بزنند.»
«عشق پیری گر بجنبد سر به رسوایی زند.»
«عقد پسرعمو و دخترعمو را در آسمان بسته‌اند.»
«عقلش پاره‌سنگ برمی‌داره.»
«عقل که نیست جون در عذابه.»
«عقل مردم به چشمشونه.»
«عقل و گهش قاطی شده.»
«علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد.» (... دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست) سعدی
«علاج بکن کز دلم خون نیاید.» (سرشک از رخم پاک کردن چه حاصل ...) - میر والهی
«علف به دهان بزی باید شیرین بیاد.»
«عیدت را اینجا کردی نوروزت را برو جای دیگه.»

«« غ »» ▲

«غاز می‌چرونه.»
«غربال را جلوی کولی گرفت و گفت: منو چطور می‌بینی؟ گفت: هر طور که تو منو می‌بینی.»
«غلام به مال خواجه نازد و خواجه به هر دو.»
«غلیان بکشیم یا خجالت.» ((مائیم میان این دو حالت ...))
«غم مرگ برادر را برادر مرده می‌داند.»
«غوره نشده مویز شده‌است.»

«« ف »» ▲

«فحش رو که بندازی رو زمین، صاحبش خودش اونو برمیداره میزنه زیر بغلش»
«فردا که بر من و تو وزد باد مهرگان// آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست؟» - ناصرخسرو
«فرزند بی‌ادب مثل انگشت ششمه، اگر ببری درد داره، اگر هم نبری زشته.»
«فرزند عزیز نور دیده// از دبه کسی ضرر ندیده»
«فرزند کسی نمی‌کند فرزندی// گر طوق طلا به گردنش بربندی»
«فرزند عزیز دردونه، یا دنگه یا دیونه.»
«فرشش زمینه، لحافش آسمون.»
«فرش، فرش قالی، ظرف، ظرف مس، دین، دین محمد.»
«فضول را به جهنم بردند گفت: هیزمش تره.»
«فقیر، در جهنم نشسته‌است.»
«فکر نان کن که خربزه آبه.»
«فلفل نبین چه ریزه بشکن ببین چه تیزه.»
«فلک فلک، بهمه دادی منقل، به ما ندادی یک کلک.»
«فواره چون بلند شود سرنگون شود.»
«فیل خوابی می‌بیند و فیلبان خوابی.»
«فیلش یاد هندوستان کرده.»
«فیل و فنجان.»
«فیل زنده‌اش صدتومنه، مرده‌اش هم صدتومنه.»

«« ق »» ▲

«قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود.»
«قاپ قمارخونه‌است.»
«قاتل بپای خود پای دار میره.»
«قاچ زین را بگیر اسب‌دوانی پیشکشت.»
«قاشق‌سازی کاری نداره، مشت می‌زنی توش گود میشه، دمش را می‌کشی دراز میشه.»
«قاشق نداری آش بخوری نونتو کج کن بیل کن.»
«قاطر را گفتند: پدرت کیست؟ گفت: اسب آقادائیمه.»
«قاطر پیش‌آهنگ آخرش توبره‌کش میشه.»
«قبا سفید قبا سفیده.»
«قبای بعد از عید برای گل منار خوبه.»
«قدر زر، زرگر شناسد قدر گوهر، گوهری.»
«قرآن کنند حرز و امام مبین کشند» (یاسین کنند ورد و به طاها کشند تیغ ...)
«قربون برم خدارو، یک بام و دو هوارو، اینور بام گرما را اون ور بام سرمارو.»
«قربون بند کیفتم، تا پول‌داری رفیقتم.»
«قربون چشمهای بادومیت - ننه من بادوم می‌خوام.»
«قربون چماق دود کشت کاه، بده جوش پیشکشت.»
«قرض که رسید به صدتومن، هر شب بخور قیمه‌پلو.»
«قسمت را باور کنم یا دم خروس را؟»
«قسم حضرت عباس را باور کنم یا دم خروس را؟»
«قسم نخور که باور کردم.»
«قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود.»
«قلم، دست دشمنه.»
«قم بید و قنبید، اونهم امسال نبید.»
«قوم و خویش، گوشت هم را می‌خورند استخوان هم را دور نمیندازند.»

«« ک »» ▲

«کاچی بهتر از هیچی است.» یا «کاچی به ز هیچی.»
«کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کنه.»
«کار بوزینه نیست نجاری.»
«کارکردن> خر و خوردن یابو.»
«کاری را که گرگ به سختی انجام دهد، روباه به آسانی از پیش برد.»
«کارد، به استخوان رسیدن.»
«کارد، دسته خودشو نمی‌بره.»
«کار نباشه زرنگه.»
«کار، نشد نداره.»
«کار نکو کردن از پر کردن است.»
«کار هر بز نیست خرمن کوفتن// گاو نر می‌خواهد و مرد کهن»
«کاری بکن بهر ثواب؛ نه سیخ بسوزه نه کباب.»
«کاسه جایی رود که قدح بازآید.»
«کاسه داغتر از آش.»
«کاسه را کاشی می‌شکنه، تاوانش را قمی میده.»
«کاسه‌ای زیر نیم کاسه‌است .»
«کاشکی را کاشتند سبز نشد.»
«کاشکی ننم زنده می‌شد؛ این دورانم دیده می‌شد.»
«کافر همه را به کیش خود پندارد.»
«کاه از خودت نیست کاهدون که از خودته.»
«کاه بده، کالا بده، دو غاز و نیم بالا بده.»
«کاه پیش سگ، استخوان پیش خر.»
«کاه را در چشم مردم می‌بینه کوه را در چشم خودش نمی‌بینه.»
«کاهل به آب نمی‌رفت، وقتی می‌رفت خمره می‌برد.»
«کباب پخته نگردد مگر به گردیدن.»
«کبک در چنگ باز خفتن»
«کبکش خروس می‌خونه.»
«کبوتر با کبوتر باز با باز کند همجنس با همجنس پرواز»
«کپه هم با فعله است؟»
«کجا خوشه؟ اونجا که دل خوشه.»
«کج می‌گه اما رج می‌گه.»
«کچلی را گفتند: چرا زلف نمی‌گذاری؟ گفت: من از این قرتی‌گریها خوشم نمیاد.»
«کچل نشو که همه کچلی بخت نداره.»
«کچلیش کم، آوازش.»
«کدخدا را ببین، ده را بچاپ.»
«کرایه نشین، خوش نشینه.»
«کرم‌داران عالم را درم نیست// درم‌داران عالم را کرم نیست»
«کرم از خود درخته.»
«کژدم را گفتند: چرا به زمستان در نمی‌آیی؟ گفت: به تابستانم چه حرمت است که در زمستان نیز بیرون آیم؟»
«کفش بده کلاه بده دو قورت و نیم بالا بده.»
«کس را وقوف نیست که انجام کار چیست.» (هر وقت خوش که دست دهد مغتنم شمار) حافظ
«کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من.»
«کسی دعا می‌کنه زنش نمیره که خواهرزن نداشته باشه.»
«کسی را در قبر دیگری نمی‌گذارند.»
«کسی که از آفتاب صبح گرم نشد از آفتاب غروب گرم نمی‌شه.»
«کسی که از گرگ می‌ترسه گوسفند نگه نمی‌داره.»
«کسی که با مادرش زنا کنه، با دیگران چها کنه.»
«کسی که در کشتی سوار است، با ناخدا نمی‌جنگد.»
«کسی که منار می‌دزده، اول چاهش را می‌کنه.»
«کسی که خربزه می‌خوره، پای لرزش هم می‌شینه.»
«کشته از بسکه فزونست کفن نتوان کرد.»
«کفاف کی دهد این باده به مستی ما// خم سپهر تهی شد ز می‌پرستی ما»
«کف دستی که مو نداره از کجاش می‌کنند؟»
«کفتر صناری، یاکریم نمی‌خونه.»
«کفتر چاهی جاش توی چاهه.»
«کفشات جفت، حرفات مفت.»
«کفشاش یکی نوحه می‌خونه، یکی سینه می‌زنه.»
«کفگیرش به ته دیگ خورده.»
«کلاغ آمد چریدن یاد بگیره پریدن هم یادش رفت.»
«کلاغ از وقتی بچه‌دار شد، شکم سیر به خود ندید.»
«کلاغ از باغمون قهر کرد، یک گردو منفعت ما.»
«کلاغ خواست راه رفتن کبک را یاد بگیره راه رفتن خودش هم یادش رفت.»
«کلاغ، روده خودش درآمده بود اونوقت می‌گفت: من جراحم.»
«کلاغ سر لونه خودش قارقار نمی‌کنه.»
«کل اگر طبیب بودی سر خود دوا نمودی.»
«کلاه را که به هوا بیندازی تا پائین بیاید هزار تا چرخ می‌خوره.»
«کلاه کچل را آب برد گفت: برای سرم گشاد بود.»
«کلفتی نون را بگیر و نازکی کار را.»
«کلوخ‌انداز را پاداش سنگ است// جواب است ای برادر این نه جنگ است»
«کله‌اش بوی قورمه‌سبزی میده.»
«کله‌پز برخاست سگ جایش نشست.»
«کله‌گنجشکی خورده.»
«کمال همنشین در من اثر کرد// وگر نه من همان خاکم که هستم» سعدی
«کم بخور همیشه بخور.»
«کمم گیری کمت گیرم؛ نمرده ماتمت گیرم.»
«کنار گود نشسته میگه لنگش کن.»
«کنگر خورده لنگر انداخته.»
«کور از خدا چی می‌خواهد؟ دو چشم بینا.»
«کور خود و بینای مردم.»
«کورشه اون دکانداری که مشتری خودشو نشناسه.»
«کور را چه به شب‌نشینی.»
«کور کور را می‌جوره آب گودال را.»
«کور هرچی توی چنته خودشه خیال میکنه توی چنته رفیقش هم هست.»
«کوری دخترش هیچ، داماد خوشگل هم می‌خواهد.»
«کوزه خالی، زود از لب بام میافته.»
«کوزه‌گر از کوزه شکسته آب می‌خوره.»
«کوزه نو آب خنک داره.»
«کوزه نو دو روز آب را سرد نگه میداره.»
«کوسه دنبال ریش رفت سیبیلشم از دست داد.»
«کوسه و ریش پهن.»
«کون گوزو، بهونه اش نون جو است.»
«کو فرصت؟»
«کوه بکوه نمیرسه، آدم به آدم میرسه.»
«کوه، موش زاییده.»
«کیر رو دیدی کدو رو ندیدی؟»

«« گ »» ▲

«گابمه و آبمه و نوبت آسیابمه.»
«گاو پیشانی سفیده.»
«گاوش زاییده.»
«گاو نه من شیر.»
«گاه باشد که کودکی نادان// به غلط بر هدف زند تیری» سعدی
«گاهی از سوراخ سوزن تو می‌ره گاهی هم از دروازه تو نمی‌ره.»
«گدارو که رو بدی صاحبخونه می‌شه.»
«نرمی ز حد مبر که چو دندان مار ریخت// هر طفل نی‌سوار کند تازیانه‌اش» - صائب تبریزی
«گذر پوست به دباغخانه می‌افته.»
«گر به دولت برسی مست نگردی مردی.»
«گر بری گوش و گر زنی دمبم// بنده از جای خود نمی‌جنبم.»
«گربه برای رضای خدا موش نمی‌گیره.»
«گربه تنبل را موش طبابت می‌کنه.»
«گربه دستش به گوشت نمی‌رسه می‌گه بو می‌ده.»
«گربه را دم حجله باید کشت.»
«گربه را اگر در اتاق حبس کنی پنجه بروت می‌زنه.»
«گربه را گفتند: گهت درمونه خاک پاشید روش.»
«گربه روغن می‌خوره، بی‌بی دهن منو بو می‌کنه.»
«گربه شب سموره.»
«گربه شیر است در گرفتن موش// لیک موش است در مصاف پلنگ» سعدی
«گربه مسکین اگر پر داشتی// تخم گنجشک از زمین برداشتی»
«گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن.»
«گر تو قرآن بدین نمط خوانی// ببری رونق مسلمانی» سعدی
«گر تو نمی‌پسندی تغییر ده قضا را» (در کوی نیک‌نامی ما را گذر ندادند ...) حافظ
«گر جمله کائنات کافر گردند// بر دامن کبریاش ننشیند گرد»
«گر حکم شود که مست گیرند// در شهر هر آنچه هست گیرند»
«گر در همه شهر یک سر نیشتر است// در پای کسی رود که درویش‌تر است»
«گر در یمنی چو با منی پیش منی// ور پیش منی چو بی‌منی در یمنی»
«گرد نام پدر چه می‌گردی؟// پدر خویش باش اگر مردی»
«گرز به خورند پهلوون.»
«گر زمین و زمان بهم دوزی// ندهندت زیاده از روزی»
«گر صبر کنی زغوره حلوا سازیم.»
«گر گدا کاهل بود تقصیر صاحب‌خانه چیست؟»
«گرگ دهن‌آلوده و یوسف ندریده.»
«گرگ‌زاده آخرش گرگ میشه.»
«گرگ که پیر میشه رقاص سگ میشه.»
«گرهی که با دست باز میشه نباید با دندان باز کرد.»
«گفت: پیغمبر که چون کوبی دری// عاقبت زآن در برون آید سری» مولوی
«گفت: چشم تنگ دنیادار را// یا قناعت پر کند یا خاک گور» سعدی
«گفت: خونه قاضی عروسیست. گفت: به تو چه؟ گفت: مرا هم دعوت کرده‌اند. گفت: به من چه؟»
«گفت: استاد؛ شاگردان از تو نمی‌ترسند. گفت: من هم از شاگردها نمی‌ترسم.»
«گفتند: خرس تخم میذاره یا بچه؟ گفت: از این دم بریده هرچی بگی برمیاد.»
«گفتند: خربزه و عسل با هم نمی‌سازند. گفت: حالا که همچین ساخته‌اند که دارند منو از وسط برمی‌دارند.»
«گفتند: خربزه می‌خوری یا هندوانه؟ گفت: هردوانه.»
«گفت: نوری خونه است؟ گفتند: علاوه بر نوری دخترش هم خونه‌است. گفت: نور علی نور.»
«گل بود به سبزه نیز آراسته شد.»
«گِل زن و شوهر را از یک تغار برداشته‌اند.»
«گله‌گیهات به سرم ایشالاه عروسی پسرم.»
«گنج بی‌رنج ندیده‌ست کسی// گل بی‌خار نچیده‌ست کسی» - عبدالرحمن جامی
«گنج بی مار و گل بی خار نیست// شادی بی‌غم در این بازار نیست» مولوی
«گنج و مار و گل و خار و غم و شادی به هم‌اند» (جور دشمن چه‌کند گر نکشد طالب دوست...) سعدی
«گنجشک امسالی رو باش که گنجشک پارسالی را قبول نداره.»
«گنجشک با باز پرید افتاد و ماتحتش درید.»
«گنجشک با زاغ زوغش بیست تاش یه قرونه، گاومیش یکیش صدتومنه.»
«گندم از گندم بروید جو ز جو» (از مکافات عمل غافل نشو...) مولوی
«گندم خوردیم از بهشت بیرونمان کردند.»
«گنه کرد در بلخ آهنگری// به شوشتر زدند گردن مسگری»
«گوز در بازار مسگری.»
«گوز به شقیقه چه ربطی داره.»
«گوساله بسته را میزنه.»
«گوسفند امام‌رضا را تا چاشت نمی‌چرونه.»
«گوسفند بفکر جونه، قصاب به فکر دنبه.»
«گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من// آنچه البته به جایی نرسد فریاد است» یغمای جندقی
«گوشت جوان لب طاقچه‌است.»
«گوشت را از ناخن نمیشه جدا کرد.»
«گوشت را از بغل گاو باید برید.»
«گوشت رانم را می‌خورم منت قصاب رو نمی‌کشم.»
«گوهر پاک بباید که شود قابل فیض// ورنه هر سنگ و گلی لؤلؤ مرجان نشود» حافظ
«گه جن خورده.»
«گیرم پدر تو بود فاضل// از فضل پدر تو را چه حاصل» ~ نظامی
«گیرم که مارچوبه کند تن بشکل مار// کو زهر بهر دشمن و کو مهره بهر دوست» خاقانی
«گیسش را توی آسیا سفید نکرده.»

«« ل »» ▲

«لاف در غریبی، گوز در بازار مسگرها.»
«لالائی بلدی چرا خوابت نمی‌بره.»
«لب بود که دندون اومد.»
«لحافی را برای شپشی دور نمی اندازند.»
«لقمان حکیم را گفتند: ادب از که آموختی؟ گفت: از بی‌ادبان.» سعدی
«لگد به بخت خودش می‌زنه.»
«لگد به گور حاتم زده.»
«لنگه کفشی در بیابان نعمتی ست.»
«لولهنگش آب می‌گیره.»
«لیلی را از دریچه چشم مجنون باید دید.»

«« م »» ▲

«ما از خیک دست برداشتیم خیک از ما دست برنمیداره.»
«ما اینور جوب تو اونور جوب.»
«ما اینور جوب تو اونور جوب، فحش بده فحش بستون، پیراهن یکی شانزده تومنه.»
«مادر را دل سوزد، دایه را دامن.»
«مادرزن خرم کرده، توبره بر سرم کرده.»
«مادر که نیست با زن‌بابا باید ساخت.»
«مادرمرده را شیون میاموز.»
«مارا باش که از بز دنبه می‌خواهیم.»
«ما رو باش که رو دیوارِ کی یادگاری می‌نویسیم .»
«مار از پونه بدش میاد، دم لونه اش سبز می‌شه.»
«مار پوست خودشو ول میکنه اما خوی خودشو ول نمیکنه.»
«مار تا راست نشه به‌سوراخ نمیره.»
«مار خورده افعی شده.»
«مار خیلی از پونه خوشش میاد دم لونه‌اش سبز میشه.»
«مارگزیده از ریسمان سیاه و سفید میترسه.»
«مارگیر را آخرش مار میکشه.»
«مارمهره، هر ماری نداره.»
«مار هرکجا کج بره توی لونه خودش راست میره.»
«ماست را که خوردی کاسه‌شو زیر سرت بزار.»
«ماست‌ها را کیسه کردند.»
«ماست‌مالی کردن.»
«ماستی که ترشه از تغارش پیداست.»
«ماست نیستی که انگشتت بزنند.»
«ما صدنفر بودیم تنها، اونها سه‌نفر بودند همراه.»
«ما که خوردیم اما نگی یارو خر بود، سیرابیت نپخته بود.»
«ما که در جهنم هستیم یک پله پائین‌تر.»
«ما که رسوای جهانیم غم عالم پشمه.»
«مال است نه جان است که آسان بتوان داد.»
«مال بد بیخ ریش صاحبش.»
«مال به یکجا میره ایمون به هزار جا.»
«مالت را خار کن خودت را عزیز کن.»
«مال خودت را محکم نگهدار همسایه را دزد نکن.»
«مال خودم مال خودم مال مردمم مال خودم.»
«مال دنیا و بال آخرته.»
«مال ما گل مناره، مال مردم زیر تغاره.»
«مال مفت صرافی نداره.»
«پول باد آورده چند و چون نداره.»
«مال ممسک میراث ظالمه.»
«مال همه ماله، مال من بیت‌الماله.»
«ماما آورده را مرده‌شور میبره.»
«ماما که دوتا شد سر بچه کج در میاد.»
«ما و مجنون همسفر بودیم در دشت جنون// او به مطلب‌ها رسید و ما هنوز آواره‌ایم.»
«مهر درخشنده چو پنهان شود// شب‌پره بازیگر میدان شود.»
«ما هم تون را می‌تابیم هم بوق را می‌زنیم.»
«ماه همیشه زیر ابر پنهان نمیمونه.»
«ماهی رو هر وقت از آب بگیری تازه‌است.»
«ماهی، ماهی رو میخوره، ماهی‌خوار هر دو را.»
«ماهی و ماست؟ عزرائیل میگه بازم تقصیر ماست؟»
«ماهی از سر گنده گردد،نی ز دم // فتنه از عمامه خیزد نی زخم.»
«مبارک خوشگل بود آبله هم درآورد.»
«مثقال نمکه خروار هم نمکه.»
«مثل سیبی که از وسط نصف کرده باشند.»
«مثل سگ پشیمونه.»
«مثل کنیز ملا باقر.»
«مرد چهل ساله تازه اول چلچلیشه.»
«مرد آنست که در کشاکش دهر// سنگ زیرین آسیا باشد.»
«مرد خردمند هنر پیشه را// عمر دو بایست در این روزگار// تا به یکی تجربه آموختن// با دگری تجربه بردن به کار.» سعدی
«مرد که تنبوتش دو تا شد بفکر زن نو میافته.»
«مرده را رو که بدی بکفن خودش میرینه.»
«مردی را پای دار می‌بردند زنش می‌گفت: یه شلیته گلی برای من بیار.»
«مردی که نون نداره اینهمه زبون نداره.»
«مرغ بیوقت‌خوان را باید سر برید.»
«مرغ زیرک که می‌رمید از دام؛ با همه زیرکی به دام افتاد.»
«مرغ گرسنه ارزن در خواب می‌بینه.»
«مرغ، هم تخم میکنه هم چلغوز.»
«مرغ همسایه غازه.»
«مرغی را که در هواست نباید به سیخ کشید.»
«مرغ یه پا داره.»
«مرغی که انجیر میخوره نوکش کجه.»
«مرگ برای من، گلابی برای بیمار.»
«مرگ به فقیر و غنی نگاه نمیکنه.»
«مرگ خر عروسی سگه.»
«مرگ خوبه اما برای همسایه.»
«مرگ می‌خواهی برو گیلان.»
«مرگ یه بار شیون یه بار.»
«مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد» (نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود ...) سعدی
«مزد خرچرونی خرسواریست.»
«مزد دست مهتر چس یابو است.»
«مستمع صاحب سخن را بر سر ذوق آوَرَد.»
«مسجد نساخته گدا درش ایستاده.»
«مسجد جای خوابیدن نیست.»
«مسلمانان در گور و مسلمانی در کتاب.»
«مشت نمونه خروار است.»
«مشتری آخر شب خونش پای خودشه.»
«مُشک آن است که ببوید؛ نه آن که عطار بگوید.»
«مَشک خالی و پرهیز آب.»
«معامله با خودی غصه داره.»
«معامله نقد بوی مشک میده.»
«معرفت خر چیه ؟ یا گوز یا جفتک.»
«معما چو حل گشت آسان شود.»
«مغز خر خورده.»
«مفت باشه؛ کوفت باشه.»
«مفرداتش خوبه اما مرده‌شور ترکیبشو ببره.»
مگس به فضله‌ش بشینه تا مورچه‌خورت دنبالش میدوه.»
«مگه سیب سرخ برای دست چلاق خوبه؟»
«مگه کاشونه که کپه با فعله است؟»
«مگه شش‌ماهه به دنیا آمدی؟»
«ملا شدن چه آسون، آدم شدن چه مشکل.»
«ملا نصرالدین صنار می‌گرفت سگ اخته می‌کرد یکعباسی می‌داد می‌رفت حموم.»
«من آنچه شرط بلاغ است با تو می‌گویم// تو خواه از سخنم پند گیر و خواه ملال.» سعدی
«من از بیگانگان هرگز ننالم// که با من هرچه کرد آن آشنا کرد.» حافظ
«من کجا و خلیفه در بغداد.»
«من میگم خواجه‌ام تو میگی چند تا بچه داری؟»
«من میگم نره تو میگی بدوش.»
«من میگم انف، تو نگو انف، تو بگو انف.»
«من نمی‌گویم سمندر باش یا پروانه باش// چون بفکر سوختن افتاده‌ای مردانه باش.» مرتضی قلیخان شاملو
«من نوکر حاکمم نه نوکر بادنجان.»
«موریانه همه چیز خونه را می‌خوره جز غم صاحب‌خونه را.»
«موش تو سوراخ نمی‌رفت جارو به دمبش می‌بست.»
«مورچه چیه که کله پاچش چی باشه.»
«موش زنده بهتر از گربه مرده‌است.»
«موش به همبونه (کیسه) کار نداره همبونه به موش کار داره.»
«موش و گربه که با هم بسازند دکان بقالی خراب می‌شه.»
«مهتاب نرخ ماست را می‌شکنه.»
«مهره مار داره.»
«مه فشاند نور و سگ عوعو کند// هرکسی بر طینت خود می‌تند» مولوی
«مهمون باید خنده‌رو باشه اگر چه صاحب‌خونه، خون گریه کنه.»
«مهمون تا سه روز عزیزه.»
«مهمون خر صاحب‌خونه‌است.»
«مهمون که یکی شد صاحب‌خونه گاو می‌کشه.»
«مهمون، مهمونو نمیتونه ببینه صاحب‌خونه هردو را.»
«مهمون ناخونده خرجش پای خودشه.»
«مهمون هرکی، در خونه هرچی.»
«میون حق و باطل چهار انگشته.»
«میون دعوا حلوا خیر نمی‌کنند.»
«میون دعوا نرخ معین می‌کنه.»
«می بخور، منبر بسوزان، مردم‌آزاری مکن.»
«می‌خوای عزیز بشی یا دور شو یا کور شو.»
«میراث خرس به کفتار می‌رسه.»
«میراث‌خوار بهتر از چشته‌خوره.»
«میوه خوب نصیب شغال می‌شه.»
«میهمان سخت عزیز است ولی همچو نفس// خفقان آرد (خفه می‌سازد) اگر آید و بیرون نرود.»
«مو را از ماست کشیدن.»

«« ن »» ▲

«نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود// مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد» سعدی
«ناخوانده به خانه خدا نتوان رفت.»
«ناز عروس به جهازه.»
«نازکش داری ناز کن، نداری پاهاتو دراز کن.»
«نام نیکو را بزرگان عمر ثانی گفته‌اند.»
«نبرد رگی تا نخواهد خدای» (اگر تیغ عالم بجنبد ز جای ...)
«نخود توی شله‌زرد.»
«نخودچی توی جیبم می‌کنی اونوقت سرم را می‌شکنی؟»
«نخودچی شو دزدیده.»
«نخود همه آش.»
«ندیدبدید وقتی بدید به خود برید.»
«نذر می‌کنم واسه سرم خودم می‌خورم و پسرم.»
«نردبون، پله به پله.»
«نردبون دزدها.»
«نزدیک شتر نخواب تا خواب آشفته نبینی.»
«نزن در کسی را تا نزنند درت را.»
«نسیه، نسیه آخر به دعوا نسیه.»
«نشاشیدی شب درازه.»
«نشسته پاکه.»
«نفسش از جای گرم در میاد.»
«نکرده کار نبرند بکار.»
«نگاه به دست ننه کن مثل ننه غربیله کن.»
«نمی شه بهش گفت بالای چشمش ابروئه .»
«نوشدارو بعد از مرگ سهراب.»
«نوکر باب، شیش ماه چاقه شیش ماه لاغر.»
«نوکر بی‌جیره و مواجب تاج سر آقاست.»
«نو که اومد به بازار کهنه می‌شه دل‌آزار.»
«نون اینجا آب اینجا؛ کجا بروم به از اینجا؟»
«نون بدو، آب بدو، تو به دنبالش بدو.»
«نون بده، فرمون بده.»
«نون به هم قرض می‌دن.»
«نون به همه‌کس بده، اما نان همه‌کس مخور.»
«نونت را با آب بخور منت آبدوغ نکش.»
«نون خونه رئیسه، سگش هم همراهشه.»
«نون خودتو می‌خوری حرف مردمو چرا می‌زنی؟»
«نون خودتو می‌خوری حلیم حاج عباسو هم می‌زنی؟»
«نون را به اشتهای مردم نمیشه خورد.»
«نون را باید جوید توی دهنش گذاشت.»
«نونش توی روغنه.»
«نونش را پشت شیشه می‌ماله.»
«نون گدایی رو گاو خورد دیگه به کار نرفت.»
«نون نامردی توی شکم مرد نمی‌مونه.»
«نون نداره بخوره پیاز می‌خوره اشتهاش واشه.»
«نون نکش آب لوله کش.»
«نه آب و نه آبادانی نه گلبانگ مسلمانی.»
«نه آفتاب از این گرم‌تر می‌شود و نه غلام از این سیاه‌تر.»
«نه از من جو، نه از تو دو، بخور کاهی برو راهی.»
«نه به اون خمیری نه به این فطیری.»
«نه به اون شوری شوری نه به این بی‌نمکی.»
«نه بباره نه به داره، اسمش عمو موندگاره.»
«نه بر مرده، بر زنده باید گریست» (گر این تیر از ترکش رستمی است ...) فردوسی
«نه پسر دنیائیم نه دختر آخرت.»
«نه پشت دارم نه مشت.»
«نه پیر را برای خر خریدن بفرست نه جوان را برای زن گرفتن.»
«نه خانی اومده نه خانی رفته.»
«نه چک زدم نه چونه، عروس اومد به خونه.»
«نه خود خوری نه کس دهی گنده کنی به سگ دهی.»
«نه در غربت دلم شاد و نه رویی در وطن دارم// الهی بخت برگردد از این طالع که من دارم»
«نه دزد باش نه دزد زده.»
«نه راه پس دارم نه راه پیش.»
«نه سر پیازم نه ته پیاز.»
«نه سر کرباسم نه ته کرباس.»
«نه سرم را بشکن نه گردو توی دومنم کن.»
«نه سیخ بسوزه نه کباب» (کاری بکن بهر ثواب ...)
«نه عروس دنیا نه داماد آخرت.»
«نه شیر شتر نه دیدار عرب.»
«نه مال دارم دیوان ببره نه ایمان دارم شیطان ببره.»
«نه نماز شبگیر کن نه آب توی شیر کن.»
«نه هرکه سر بتراشد قلندری داند» (هزار نکته باریک‌تر ز مو این‌جاست...) حافظ
«نیش عقرب نه از ره کین است// اقتضای طبیعتش این است»
«نیکی و پرسش؟»
«نیم‌طبیب خطر جان، نیم‌فقیه خطر ایمان»

«« و »» ▲

وقتی دندون بود نون نبود وقتی نون بود دندون نبود.
وقت پختن هیج کس نبود وقت خوردن راه دست نبود.
«وای به باغی که کلیدش از چوب مو باشه.»
«وای به خونی که یک شب از میونش بگذره.»
«وای به کاری که نسازد خدا.»
«وای به مرگی که مرده‌شور هم عزا بگیره.»
«وای به وقتی که بگندد نمک.»
«وای به وقتی که چاروادار راهدار بشه.»
«وای به وقتی که قاچاقچی گمرکچی بشه.»
«وعده سر خرمن دادن.»
«وقت خوردن، خاله، خواهرزاده را نمیشناسه.»
«وقت مواجب سرهنگه، وقت کارکردن سربازه.»
«وقتی که جیک جیک مستونت بود یاد زمستونت نبود؟»
«وقتی مادر نباشه با زن‌بابا باید ساخت.»
« وقت رفتن من و بی بی دو به دو وقت خوردن من و بی بی ۴۹»

«« ه »» ▲

«هادی، هادی، اسم خودتو به ما نهادی.»
«هر آن کس که دندان دهد نان دهد» سعدی
«هر جا آشه، کچلک فراشه.»
«هر جا خرسه، جای ترسه.»
«هر جا سنگه به پای احمد لنگه.»
«هر جا که پری‌رخی‌ست دیوی با اوست.»
«هر جا که گندوم نده مال من دردمنده.»
«هر جا که نمک خوری نمکدون نشکن.»
«هر جا مرغ لاغره، جایش خونه ملا باقره.»
«هر جا هیچ جا، یک جا همه جا.»
«هر چه از دزد موند، رمال برد.»
«هر چه بخود نپسندی به دیگران نپسند.»
«هر چه بگندد نمکش می‌زنند// وای به روزی که بگندد نمک»
«هر چه به همش بزنی گندش زیادتر می‌شه.»
«هر چه پول بدی آش می‌خوری.»
«هر چه پیش آید خوش آید.»
«هر چه خدا خواست همان می‌شود// هر چه دلم خواست نه آن می‌شود»
«هر چه خورده نریده.»
«هر چه دختر همسایه چل‌تر، برای ما بهتر.»
«هر چه در دیگ است به چمچه میاد.»
«هر چه دیر نپاید دلبستگی را نشاید.»
«هر چه رشتم پنبه شد.»
«هر چه سر بزرگتر، درد بزرگتر.»
«هر چه سفره خالی تر، رختخواب گرم تر.»
«هر چه عوض داره گله نداره.»
«هر چه کنی به خود کنی گر همه نیک و بد کنی.»
«هر چه که پیدا می‌کنه خرج اتینا می‌کنه.»
«هر چه مار از پونه بدش میاد بیشتر در لونه‌اش سبز می‌شه.»
«هر چه می‌گم نره، بازم می‌گه بدوش.»
«هر چه نصیب است نه کم می‌دهند// ور نستانی به ستم می‌دهند»
«هر چه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست// ورنه تشریف تو بر بالای کس کوتاه نیست» حافظ
«هر چی سنگه مال پای لنگه»
«هر چیز به دیده خوار آید عاقبت روزی به کار آید.»
«هر خری را به یک چوب نمی‌رونند.»
«هر دم از این باغ بری می‌رسد// تازه‌تر از تازه‌تری می‌رسد» نظامی
«هر دودی از کباب نیست.»
«هر رفتی، آمدی داره.»
«هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد.»
«هر سرازیری یک سر بالایی داره.»
«هر سرکه‌ای از آب، ترش‌تره.»
«هر سری را سودایی است.»
«هر شب شب قدر است اگر قدر بدانی.»
«هرکس از هر جا رونده‌است با ما برادرخونده‌است.»
«هرکسی پنج روزه نوبت اوست» (دور مجنون گذشت و نوبت ماست...) حافظ
«هرکسی از ظن خود شد یار من// از درون من نجست اسرار من» مولوی
«هرکسی کار خودش، بار خودش، آتیش به انبار خودش.»
«هر کسی کو دور ماند از اصل خویش// بازجوید روزگار وصل خویش» مولوی
«هرکه با مادر خود زنا کنه با دگران چها کنه.»
«هرکه بامش بیش، برفش بیشتر.»
«هرکه به یک کار، به همه‌کار؛ هرکه به همه‌کار به هیچ‌کار.»
«هرکه به امید همسایه نشست گرسنه می‌خوابه.»
«هرکه تنها قاضی رفت خوشحال برمی‌گرده.»
«هرکه خربزه می‌خوره پای لرزش هم می‌شینه.»
«هرکه خری نداره غمی نداره.»
«هرکه خیانت ورزد دستش در حساب بلرزد.»
«هرکه دست از جان بشوید هر چه در دل دارد گوید.»
«هرکه در این بزم مقرب‌تر است// جام بلا بیش‌ترش می‌دهند»
«هرکه را زر در ترازوست، زور در بازوست.»
«هرکه را طاووس باید جور هندوستان کشد.»
«هرکه را مال هست و عقلش نیست// روزی آن مال مالشی دهدش// وآنکه را عقل هست و مالش نیست// روزی آن عقل بالشی دهدش» عمادی شهریاری
«هرکه را می‌خواهی بشناسی یا باهاش معامله کن یا سفر کن.»
«هرکه شیرینی فروشد مشتری بر وی بجوشد.»
«هرکه نان از عمل خویش خورد// منت از حاتم طائی نبرد»
«هرکی به فکر خویشه کوسه به فکر ریشه.»
«هرکی خر شد، ما پالونیم.»
«هرکی که زن نداره، آروم تن نداره.»
«هر گردی گردو نیست.»
«هر گلی زدی سر خودت زدی.»
«هزار تا چاقو بسازه یکیش دسته نداره.»
«هزار تا دختر کورو یکروزه شوهر می‌ده.»
«هزار دوست کمه، یک دشمن بسیار.»
«هزار قورباغه جای یه ماهی رو نمی‌گیره.»
«هزار وعده خوبان یکی وفا نکند.»
«هشتش گرو نه‌است.»
«هلو برو تو گلو.»
«هم از توبره می‌خوره هم از آخور.»
«هم از شوربای قم افتادیم هم از حلیم کاشون.»
«همان آش است و همان کاسه.»
«همان خر است و یک کیله جو.»
«هم چوب را خوردیم هم پیاز را و هم پول را دادیم.»
«هم حلوای مرده‌هاست هم خورش زنده‌ها.»
«هم خدا را می‌خواهد هم خرما را.»
«هم خر را می‌خواهد، هم خرما را.»
«همدون دوره، کردوش نزدیک.»
«همسایه نزدیک، بهتر از برادر دور.»
«همسایه‌ها یاری کنید تا من شوهرداری کنم.»
«هم فاله و هم تماشا.»
«همکار همکارو نمی‌تونه ببیند.»
«هم لحافه و هم تشک.»
«هم می‌ترسم هم می‌ترسونم.»
«همنشین به بود تا من از او بهتر شوم.»
«همنشین تو از تو به باشد، تا تو را عقل و دین بیافزاید.»
«همه چیز را همگان دانند.»
«همه ابری هم بارون نداره.»
«همه خرها رو به یک چوب نمی‌رونند.»
«همه رو مار می‌گزه مارو خرچسونه.»
«همه سرو ته یه کرباسند.»
«همه قافله پس و پیشیم.»
«همه‌کاره و هیچ‌کاره.»
«هم خر و میخاد هم خرمارو»
«همه ماری مهره نداره.»
«همه ماهی خطر داره بدنامیشو صفر داره.»
«هر مرغی انجیر نمی‌خوره.»
«همیشه آب در جوی آقا رفیع نمی‌ره یه دفه هم در جوی آقا شفیع می‌ره.»
«همیشه خره خرما نمی‌رینه.»
«همیشه روزگار به انسان رو نمیکنه.»
«همیشه شعبان، یک بار هم رمضان.»
«همیشه ما می‌دیدیم یه دفعه هم تو ببین.»
«همینو که زائیدی بزرگش کن.»
«هنوز آش خوره»
«هنوز باد به زخمش نخورده.»
«هنور دهنش بوی شیر می‌ده.»
«هنوز سر از تخم در نیاورده.»
«هنوز گرسنگی نکشیدی تاعاشقی یادت بره٫هنوز تنگت نگرفته تا دوتاش یادت بره»
«هنوز غوره نشده مویز شده.»
«هنوز دو قورت و نیمش باقی مانده.»
«هوو هوو را خوشگل می‌کنه جاری جاری را کدبانو.»
«هیچ ارزونی بی‌علت نیست.»
«هیچ انگوری دوبار غوره نمی‌شه.»
«هیچ بدهی را به هیچ بستانی کاری نیست.»
«هیچ بدی نرفت که خوب جاش بیاد.»
«هیچ بقالی نمیگه ماست من ترشه.»
«هیچ تقلبی بهتر از راستی نیست.»
«هیچ چراغی تا به صبح نمی‌سوزه.»
«هیچ‌چیز شرط هیچ‌چیز نیست.»
«هیچ دوئی نیست که سه نشه.»
«هیچ دودی بی‌آتش نیست.»
«هیچ عروس سیاه بختی نیست که تا چهل روز سفید بخت نباشه.»
«هیچ گربه‌ای برای رضای خدا موش نمی‌گیرد.»
«هیچکاره، رقاص پای نقاره.»
«هیچکاره و همه‌کاره.»
«هیچکس از پیش خود چیزی نشد// هیچ آهن خنجر تیزی نشد// هیچ قنادی نشد استادکار// تا که شاگرد شکرریزی نشد»
«هیچکس را توی گور دیگری نمی‌گذارن.»
«هیچکس روزی دیگری را نمی‌خوره.»
«هیچکس نمی‌گه ماست من ترشه.»
«هیچ گرونی بی‌حکمت نیست.»

«« ی »» ▲

«یابو برش داشته.»
«یابوی اخته و مرد کوسه سن و سالشون معلوم نیست.»
«یابوی پیش‌آهنگ آخرش توبره‌کش می‌شه.»
«یا خدا یا خرما.»
«یار بد، بدتر بود از مار بد.»
«یارب مبادا که گدا معتبر شود» (... گر معتبر شود ز خدا بی‌خبر شود)
«یار در خانه و ما گرد جهان می‌گردیم.»
«یار قدیم، اسب زین‌کرده‌است.»
«یار، مرا یاد کنه ولو با یک هل پوک.»
«یا زنگی زنگ باش یا رومی روم.»
«یا علی غرقش کن منهم روش.»
«یا کوچه‌گردی یا خانه‌داری.»
«یا مرگ یا اشتها.»
«یا مکن با پیل‌بانان دوستی// یا بنا کن خانه‌ای در خورد پیل» سعدی
«یکی رو تو ده راه نمی‌دادند سراغ کدخدا رو می‌گرفت.»
«یک ارزن از دستش نمی‌ریزه.»
«یک مرده به نام به که صد زنده به ننگ.»
«یک انار و صد بیمار.»
«یک بار جستی ملخی، دو بار جستی ملخی، آخر به دستی ملخی.»
«یک بز گر گله را گر می‌کند.»
«یک سر است و هزار سودا؛ یکدل دارد و هزار دلبر.»
«یک داغ‌دل بس است برای قبیله‌ای.»
«یکدم نشد که بی سر خر زندگی کنیم.»
«یک ده آباد بهتر از صد شهر خراب.»
«یک ذره شاخ بهتر از هزار ذرع دمه.»
«یک من ماست چقدر کره میده/ کره داره.»
«یکی به نعل و یکی به میخ.»
«یکی کمه، دو تا غمه، سه تا خاطر جمه.»
«یکی مرد و یکی مردار شد یکی به غضب خدا گرفتار شد.»
«یکی می‌بره یکی می‌دوزد.»
«یکی می‌مرد ز درد بینوایی؛ یکی می‌گفت: خانوم زردک می‌خواهی؟»
«یکی نون نداشت بخوره پیاز می‌خورد که اشتهاش واشه.»
«یکی‌یه‌دونه یا خل می‌شه یا دیوونه.»
«یه‌بام و دوهوا.»
«یه‌پا چارق، یه پا گیوه.»
«یه‌پاش این دنیا یه پاش اون دنیاست.»
«یه‌پول جیگرک سفره‌قلمکار نمی‌خواد.»
«یه‌تب یه پهلوانو می‌خوابونه.»
«یه‌تخته‌اش کمه.» (خل و کم‌عقل است)
«یه‌جا میل و مناره را نمی‌بینه یه جا ذره رو در هوا می‌شماره.»
«یه‌چیز بگو بگنجه.»
«یه‌حموم خرابه چهل‌تا جومه‌دار نمی‌خواد.»
«یه‌خونه داریم پنبه‌ریسه، میون هفتاد ورثه.»
«یه‌دست به پیش و یه‌دست به پس.»
«یه‌دست صدا نداره.»
«یه‌دستم سپر بود، یه‌دستم شمشیر، با دندونام که نمی‌تونم بجنگم.»
«یه‌دیوانه سنگی به چاه می‌ندازه که صدتا عاقل نمی‌تونن بیرون بیارن.»
«یه‌روده راست توی شیکمش نیست.»
«یه‌روزه مهمونیم و صدساله دعاگو.»
«یه‌روز حلاجی می‌کنه سه‌روز پنبه از ریش ورمی‌چینه.»
«یه‌سال بخور نون و تره صدسال بخور نون و کره.»
«یه‌سال روزه بگیر آخرش با فضله سگ افطار کن.»
«یه‌سوزن به مردم بزن و یه‌جوالدوز به خودت.»
«یه‌سیب و که به هوا بندازی تا بیاد پایین هزارتا چرخ می‌خوره.»
«یه‌شکم سیر بهتر از صدشکم نیم‌سیر.»
«یه‌عمر گدایی کرده هنوز شب جمعه رو نمی‌دونه.»
«یه‌کاسه‌چی صدتا سرناچی.»
«یه‌کفش آهنی می‌خواد و یه‌عصای فولادی.»
«یه کلاغ و چهل کلاغ.»
«یه‌گوشش دره یه‌گوشش دروازه.»
«یه‌لاش کردیم نرسید دولاش می‌کنیم که برسد.»
«یک دست صدا ندارد.»
«یه‌لقمه نون بربری من بخورم یا اکبری.»
«یه‌مرید خر بهتر از یه‌ده شیش‌دانگ.»
«یه‌مو از خرس کندن غنیمته.»
«یه‌مویز و چل‌قلندر.»
«یه‌نه بگو، نه‌ماه رو دل نکش.»
«یه‌وقت از سوراخ سوزن تو می‌ره یه‌وقت از در دروازه تو نمی‌ره.»
«یه دکمه آورده میگه یه دست کت و شلوار از روش بدوز»